Vioolklier - inleiding

De vioolklier is een kliertje dat voorkomt bij verschillende kat- en hondachtigen. Het bevindt zich aan de bovenzijde van de staart.
Bij wilde dieren zoals wolven en vossen is de vioolklier duidelijk aanwezig. Deze produceert feromonen en speelt een belangrijke rol bij de communicatie en de voorplanting.
Je herkent de wolfsklier als  het zogenaamde wolfsteken, een driehoekige gebied of vlekje in de huid en vacht van de staart. De haren in dit gebied zijn vaak stugger en vettig. Vaak heeft dit driehoekje ook een andere kleur.

In principe hebben alle honden een vioolklier, maar bij sommige honden is het veel minder duidelijk ontwikkeld. 
Bij een aantal honden is er wel een duidelijk afwijkend patroon in de vacht van de staart te zien, maar is de precaudale klier nauwelijks ontwikkeld (rudimentair).
Bij honden met een blonde of gele vacht en vooral bij de kleur charbonné, dat wil zeggen, donkerder haarpunten zoals te zien bij een Tervurense Herder of een Mechelse herder, is dit wolfsteken heel duidelijk zichtbaar.

Hepatoïde huidklieren

Het hepatoïde klierweefsel ligt diep in de huid en heeft veel androgeenreceptoren. Receptoren zijn een soort ontvangststations voor, in dit geval, androgenen (geslachtshormonen).
De androgenen zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling en het in standhouden van mannelijke eigenschappen.
Bij de reu vind de productie plaats in de testes en een beetje in de bijnieren.
De androgeenproductie bij de teef vind plaats in de eierstokken en de bijnieren.
De vioolklier ontwikkelt zich in de puberteit onder invloed van deze geslachtshormonen.
Deze geurklieren produceren feromonen - signaalstofjes, noodzakelijk voor de communicatie met soortgenoten. Denk aan het markeren van territorium, het identificeren van andere dieren en de bereidheid tot paren.

De vioolklier is een orgaan

Je kunt de staartklier beschouwen als een orgaan. Dit orgaan produceert een vettige geurstof die vanuit de dieper liggende klier naar boven wordt uitgewerkt en dit via de haren verspreid.
Een orgaan staat nooit op zichzelf maar is onderdeel van het systeem van organen, hormonen en neurotransmitters.
Bij wilde dieren is de activiteit van dit orgaan seizoens afhankelijk. Bij huisdieren is de loopsheid, paarbereidheid en de daarbij horende partnerkeuze en competitie, niet afhankelijk van het seizoen maar kan het gehele jaar door plaatsvinden.

Het lijkt dan ook voor de hand liggend dat een gecastreerde reu of teef niet langer beschikt over een actieve vioolklier.
Dit dier heeft zodoende ook een ander geurbeeld.

Fysiologische hyperplasie en pathologische hyperplasie

Hyperplasie is het proces van weefselgroei door  verhoogde of abnormale celdeling.
We zien dit vooral bij wat oudere dieren. Als je de haren wat uiteen drukt voel je dat deze harder en stijver zijn dan eerst. Soms is er iets veranderd in de pigmentatie en zelfs de huid kan wat harder en dikker aanvoelen. Dit is fysiologisch, normaal lichamelijk functionerend. Het dier heeft er geen last van, het hoort bij dit proces.
Anders wordt het als er sprake is van pathologische hyperplasie. Er is dan sprake van een abnormale verstoring.  
In de meeste gevallen is er sprake van een hormonale verstoring. Denk ook aan een traag werkende schildklier.

Vele hormoonproblemen worden veroorzaakt door hormonen van buitenaf, de zogenaamde Edocrine disrupting compunds (EDC’s) die we terug vinden in plastics, drinkwater, voeding,  chemische vlooien en tekenmiddelen, shampoos, sprays, kunststof speeltjes, ligkleedjes, manden en kussens van honden.
In veel gevallen heeft het dier dan ook een verstoorde darmfunctie. En soms is die hyperpermeabele darm juist de oorzaak van een verstoring van hormonen.

Vooral stress en trauma hebben een enorme impact en kunnen leiden tot een dergelijke verstoring.  En niet te vergeten, castratie evenals de chemische castratie, de zogenaamde chip. Deze ingrepen ontregelen de volledige hormoonhuishouding van de hond. (dus niet alleen de geslachtshormonen)
Een pathologische hyperplasie kenmerkt zich door een fikse verdikking van de huid, verharding, kaalheid, pigmentatie veranderingen, extra vettige afscheiding, jeuk en zelfs pijn.

Ook kan de vioolklier zelf ontstoken raken, wat pijnlijk is en veel jeuk veroorzaakt. 
Zelfs een simpele vlooienbeet rondom die plek kan er toe leiden dat de hond zich daar bijt en de huid beschadigd. Als dit aanhoud kan er een fikse ontsteking ontstaan.

Wat te doen?

Als er sprake is van een pathologische hyperplasie, is het  belangrijk te zoeken naar de oorzaak.
Darmen en hormoonhuishouding moeten terug in balans worden gebracht. Dat kan nog een hele klus zijn. 
Als er sprake is van stress, in welke vorm dan ook, is het belangrijkste eerst deze stress drastisch te verminderen, anders is het dweilen met de kraan open.
Denk daarnaast aan de juiste voeding en de maaltijdfrequentie, oftewel de keren dat een hond iets te eten krijgt. Alle tussendoortjes, het regelmatig krijgen van een brokje of een knabbeltje, meerdere keren per dag is enorm ontstekingsbevorderend en leidt tot een enorme verstoring van de hormoonhuishouding.
Gezonde beweging en voldoende uitdaging zijn natuurlijk noodzakelijk.

Ik adviseer absoluut geen zalven of crèmes op cortisonen basis te gebruiken.
Je kunt het gebied van de staartklier en de aangedane, zelfs kale plek het beste dagelijks insmeren met castorolie.
Neem in elk geval biologische castorolie. Deze moet in een donkere, glazen fles zitten, absoluut geen plastic fles. Ze moet koud geperst zijn en hexaan vrij.
Castor olie is dik, kleverig en stroperig. Als je eerst je handen wast met warm water of je handen flink wrijft zodat ze warm zijn is de olie iets gemakkelijker te hanteren. Dan een paar druppels castorolie in je hand laten vallen en met een vinger behoedzaam de aangedane plek insmeren.
Het handigst is om dit te doen vlak voordat je gaat wandelen met de hond. Het is niet de bedoeling dat de hond de castorolie eraf likt. Dit is niet schadelijk maar wanneer de hond castorolie binnen krijgt kan dit wel leiden tot diarree. 
Castorolie is een geweldige ontstekingsremmende olie, die diep doordringt in de huid, het aangedane weefsel verzacht, hyperplasie remt en overmatige afscheiding reguleert.
Je mag deze olie, als toepassing op de huid, weken achter elkaar gebruiken.
Een uitgebreid artikel over castorolie vind je ook op deze website.

Dit artikel is geschreven door Petra Driesen.
Holistisch gedragstherapeut, natuurgeneeskundig, orthomoleculair en kPNI therapeut