Opgroeien in vertrouwen

Dit boek gaat over opvoeden van kinderen, op een “andere” manier dan wat wij tegenwoordig gewend zijn. Bij ieder hoofdstuk staan een paar leuke praktijk oefeningen om te gebruiken voor meer bewustwording over opvoeden. Ik koos dit boekje omdat het hier precies omgaat op Danley’s nieuwe school. En zo leuk, in alles wat ik las in het boek is er de link te leggen naar wat het TvO van honden inhoudt.

Straffen(harde hand) van kinderen (onze honden) word door veel mensen gezien als schadelijk (helaas zien veel mensen dit nog niet bij de “bekende” gebruikte hulpmiddelen), omdat je kinderen daarmee manipuleert om te doen wat jij wilt. Dit belemmert hen om zelf te ontdekken, en natuurlijk te ontwikkelen. (conditioneren) Maar belonen (positief trainen) heeft het zelfde effect als Straffen. 
Door een beloning te geven, bepaal jij wat goed is. Dit is ook een vorm van manipuleren, omdat je daarmee iemand probeert te krijgen waar je hem hebben wilt. Je zegt eigenlijk dat jij wel weet hoe het moet. Je hebt een beeld in je hoofd van hoe het allemaal “hoort” en wilt graag dat je omgeving zich ook naar dat beeld gaat voegen. Een gevolg hiervan kan zijn dat degene die beloont wordt alleen tevreden is over zichzelf, nadat hij goedkeuring van iemand anders heeft gekregen.

Een beloning is meestal met goede bedoeling. Een stukje waardering zit vaak verpakt in een beloning. Deze waardering kun je ook op een andere manier uiten, in de vorm van bv. Ik-boodschappen of belangstellende vragen. 
Iedereen heeft behoefte aan erkenning en gezien worden.. waardering is een prachtig middel om iemand te zien.

Een relatie met elkaar “ik + ik = Wij. Dit vraagt je de Controle los te laten, en vertrouwen op ieders vermogen tot groei en zelfdiscipline. Niet de baas meer over hen zijn, maar naast ze  staan, stimuleren en ondersteunen.
Straffen en belonen vervangen voor waarderen en belangstelling tonen . Het zorgt bij kinderen voor gezond zelfvertrouwen en autonomie. Je richten op het proces, niet op het doel (KOEKJE?!). Geen gevoel van mislukking zijn of het mislopen van een beloning, waardoor je onbelemmerd kan leren, je veilig voelen en de ruimte ervaren om te kunnen zijn wie je bent, zonder etiket of oordeel. Nieuwsgierig, open, je blijft betrokken en als iets mislukt dan kijk je hoe het anders kan. 
Goed of juist is een oordeel, net als slecht en verkeerd. Prijzen maakt kinderen net zo afhankelijk als een concrete beloning. Het kan aanleiding zijn tot angst schuld en schaamte. Want je moet aan de verwachting van de ander voldoen. Zo concluderen kinderen al snel dat de liefde die jij geeft voorwaardelijk is. Dit lijdt tot een bepaalde conditionering en het gevoel niet goed genoeg te zijn.
In een systeem van belonen worden kinderen continu aan competitie en voorwaarden blootgesteld. Beloning komt in de plaats van echte aandacht voor wat er leeft in het kind. Waar zegt een kind (hond) ja tegen wanneer het nee zegt??
We leren zo van jongs af aan te kiezen voor gemak en zekerheid. Belonen is de vijand van de onderzoeker in ons (en ook zeker in onze honden!!). Je doet niet meer dan noodzakelijk is om de beloning veilig te stellen. Beloning  verminderd de belangstelling van waar het om draait. Aandacht en enthousiasme verdwijnen (zingeving). Het beloningssysteem leert kinderen niets over samenwerken, harmonie en wederzijds respect. Ze leren zo wel wat over dominantie, namelijk dat degene (de Baas) die de meeste macht heeft z’n zin krijgt en de ander (Hond) het onderspit moet delven (aangeleerde hulpeloosheid) of in opstand moeten komen!! (ongewenst “probleem” gedrag).

Positief gedrag belonen/prijzen en Negeren/afkeuren van ongewenst gedrag dan krijg je toch een voorbeeldig kind? Marshall Rosenberg noemt dat; ‘Nice dead persons’ (brave hond) voegen zich om niemand tot last te zijn, komen niet op voor zichzelf.. zolang ze dit volhouden. Af en toe een uitbarsting van alle opgekropte emoties en frustraties, maar ook opgebouwde agressie wat kan uitdraaien tot een escalatie. Of ze keren naar binnen en dan zijn die lieve gehoorzame “dode” mensen (brave honden) ineens ziek. 
Kinderen voelen zich van nature aangetrokken tot moreel gedrag. pogingen om kinderen moraliteit ‘in te peperen’ werkt averechts. De ingebouwde moraliteit komt pas tot uiting als het hiervoor de ruimte krijgt. Dit vraagt van ons vertrouwen geduld en terughoudendheid, acceptatie van alle nukken en eigenwijsheid. Maar vooral als ouder of opvoeder het Levende voorbeeld te zijn.  (Dat vergt enige bewustwording over jezelf!!) Tot een jaar of 7 leren kinderen “de basis” vooral door nabootsing. Als kinderen in hun omgeving respectloosheid en geweld meemaken zullen ze dat gaan imiteren. Dit gedrag druist in tegen de aangeboren moraliteit. Oprechte belangstelling, inleven in andere mensen, dienstbaar zijn en niet oordelen draagt bij aan het ontwikkelen van sociaal gedrag. 
Wanneer kinderen (honden gefokt zijn voor) een doel hebben en hier vaardigheden voor moet leren om het doel te bereiken dan ontstaat er gedrevenheid om te leren. (ras eigenschappen kun je niet uit een hond “trainen”) Daar kan geen systeem of autoritaire macht (ouder/leraar/baas) van buitenaf tegen op. Deze vrijheid die in het opvoeden ligt betekend niet dat ze alles maar zo kunnen doen waar ze zelf zin in hebben. Regels grenzen en afspraken creëren duidelijkheid, weten waar je aan toe bent geeft veiligheid.  Een beschermende macht grijpt in bij gevaar. Wanneer je gewend bent je als autoriteit op te stellen en vanuit die positie discipline probeert op te leggen dan betekent het opgeven van deze rol vaak dat je in een gat valt. Je verliest de controle. Justine sluit af met de alternatieven voor straffen en belonen.

Wat houdt opvoeden zonder straffen en belonen in? 

In het “bos” van Democratische discipline waar de inbreng van alle betrokkenen centraal staat, kom je van alles tegen, zoals verantwoordelijkheid, onderlinge afhankelijkheid, creativiteit, acceptatie en respect, samenwerken, vaardigheden om problemen op te lossen, zelfdiscipline, eigenwaarde en liefdevolle betrokkenheid.
Wat houdt trainingsvrij opvoeden en holistisch werken in?
In het “bos” van Trainings Vrij Opvoeden waar de inbreng van alle betrokkenen centraal staat, kom je van alles tegen…Lichaamsbewust bewegen, aanwezig zijn, oog contact, voeding, massage, speuren, congruent zijn, ademhaling, benoemen, exploreren en avontuur, meditatie, lijnvoering…  Genieten van Samen Zijn & echt Welzijn,

Dit boekverslag is geschreven door Annemiek Eilander, deelnemer aan de opleiding Trainingsvrij opvoeden en Holistisch werken module 2.