Fascia, het bindweefselnetwerk

De Fascia, het weefsel van ons leven! Een zeer fascinerend, intelligent fenomeen dat zoveel functies, taken en verantwoordelijkheden heeft. Prachtig als het goed kan functioneren, verwoestend als er een kink in de kabel zit. 

‘Fascia, het bindweefsel dat letterlijk alles met elkaar verbindt, alles van elkaar scheidt en alles in beweging houd’.

Dit boek gaat diep in op de complexiteit van de Fascia, het beschrijft dat het nog maar relatief kort geleden, nog een geheimzinnig, onbekend weefsel was waarvan men dacht dat het een tamelijk levenloos omhulsel, een stug kapsel rond de spieren en andere belangrijke delen van het lichaam was. Dat kwam omdat er vooral in de anatomie gericht gekeken werd naar de afzonderlijke delen van het lichaam, hierbij zat de fascia maar in de weg en werd als ‘afval’ weggegooid. Men richtte zich op spieren, botten, pezen, organen, bloedvaten en zenuwen. Ondanks dat het bindweefsel steeds meer bekendheid geniet en dat er steeds meer inzichten zijn in de belangrijke functies daarvan, is er nog altijd weinig aandacht voor, ook binnen de geneeskunde. Pas in 2007 is er met een groot congres verdiepende aandacht besteed aan de Fascia en werd bekend HOE belangrijk de Fascia is in het lijf en welke functies het heeft. Dat betekend niet, dat er voor die tijd geen zicht op was. Ida Rolf had namelijk de Fascia al wel ontdekt, tezamen met de belangrijke eigenschappen, maar stond hier erg alleen in. Zij zette een behandeling op ‘Rolfing’ die gericht was op herstel van de Fascia.  In de loop der jaren is er op deze theorie en op deze behandelmethode doorontwikkeld, zijn er nieuwe inzichten opgedaan, is het bindweefsel ook in de snijzalen onderzocht, etc.

Het Fascia netwerk en de opbouw van de Fascia word in dit boek uitgebreid omschreven. Gedurende het boek word de complexiteit van dit bindweefsel meer dan duidelijk. Waar o.a. spieren, pezen en botten een begin en een eind hebben, is het netwerk van de Fascia oneindig, altijd verbonden met andere delen van het lichaam. Daarnaast ontwikkelt het bindweefsel zich bij ieder mens individueel en past het zich bij ieder mens individueel aan. Het bindweefsel reageert op de manier waarop jij als persoon beweegt, maar ook door stemming en emotie. 

Er zijn verschillende soort Fascia, bindweefsel structuren, die ieder hun eigen eigenschappen en taken hebben: taaie structuren om alles bij elkaar te houden, of juist meer flexibiliteit en elasticiteit om te zorgen dat er beweging mogelijk is, vloeibare structuren. Dit geld ook voor spieren, pezen, etc ook die hebben elk hun eigen taak en worden vaak afzonderlijk bekeken door specialisten. Om de spieren e.d. in werking te zetten en aan te sturen is een hoger gezag nodig, namelijk de hersenen en het zenuwstelstel, maar zelfs met hun hulp zouden spieren e.d. niet kunnen functioneren. Het lichaam gaat pas leven door een belangrijke schakel die overal kleine verbindingen maakt: de Fascia, het bindweefselnetwerk! 

Peter haalt in zijn boek diverse gewrichten, delen in het lijf aan, organen en legt hierbij uit wat de werking is van de Fascia en waarin je knelpunten ziet, waar de oorzaak ligt. Hierin komt ook duidelijk naar voren dat er vaak maar iets kleins hoeft te gebeuren, maar dit als een kettingreactie verwoestende verschuivingen in het lichaam kan veroorzaken, waardoor je acuut, maar soms ook jaren later hinder van ondervind omdat het doorwerkt in je hele lijf en het weefsel veranderd. Hier is dan hulp bij nodig om dit te herstellen. Ook maakt Peter duidelijk dat er verbanden bestaan tussen gewrichten en organen, maar ook tussen organen en emoties. Ze zeggen niet voor niets: ‘wat heb je op je lever liggen’. De lever staat weer in verbinding met de emotie orgaangewrichten schouder en kaken. 

Het bindweefsel regelt ook de positie van de organen, sommige organen hebben een vaste plek en moeten daar ook blijven, andere organen moeten in beweging zijn en kunnen ‘wandelen’ in de buikholte. De nieren en lever zijn hier goede voorbeelden van. Op het moment dat het bindweefsel, de Fascia zijn werk goed doet is dit in evenwicht. Op het moment dat er een probleem in de Fascia is en bv een wandelend orgaan, vast zit en dus niet zijn werk kan doen, zorgt dit voor een kettingreactie aan problemen in het lijf en ontstaan er (vage) klachten. Zo staan lage rugklachten vaak in verbinding met een nier die niet kan wandelen/bewegen, maar compleet vast zit. Door niet de aandacht de richten op de pijn in de rug, maar door het bindweefsel van de nier te behandelen en weer IN BEWEGING te brengen, kan het lichaam herstellen en zullen de klachten afnemen of geheel oplossen. 

Er zijn ook steeds meer onderzoeken naar de intelligentie van het Fascia netwerk: is er verbinding met de hersenen? Welke rol spelen emoties bij de Fascia? 
‘Emoties hebben een onzegbare kracht, ze vormen ons lichaam meer dan ons verstand ooit zou kunnen. Aangezien bindweefsels zeer vormbaar zijn, zijn ze een belangrijk aanspreekpunt voor ons gevoel’. 
Ook emoties zorgen voor een kettingreactie en kunnen diepgaande problemen veroorzaken: je beweegt je naar gelang je gemoedstoestand, je gaat oppervlakkiger ademhalen, je middenrif spant aan, de spanning trekt dieper door in de weefsels, naar spieren, organen, botten, met alle gevolgen van dien. Chronische stress en emotie kunnen zich diep vastzetten in je basisstructuur van het bindweefsel en een verschuiving op gang helpen. 

Ons lichaam is gemaakt om gevarieerd te bewegen. Onze Fascia reageert op de te weinige en eentonige beweging die er vandaag de dag in onze maatschappij is. Door te weinig beweging zet je de Fascia en daarmee, zoals hierboven beschreven staat ook de functies van heel veel andere organen, gewrichten, zenuwen vast, met alle gevolgen van dien. Je haalt de flexibiliteit eruit!

Gelukkig bestaat er zoiets als het (cel)geheugen van het lichaam. Het bindweefsel is vormbaar en is in staat om zich aan te passen naar zijn oorspronkelijke bewegelijkheid waardoor je veel processen weer kunt herstellen. 

Om het Fascia netwerk gezond en soepel te houden zijn ademhaling, massage en met name (lichaamsbewuste)beweging van essentieel belang, maar ook het reguleren én co-reguleren van stress en emoties.  Laat dat nou nét zijn waar we o.a. met TvO mee bezig zijn en onze aandacht op richten!

Ik hoef denk ik niet uitgebreid uit te leggen hoe mega boeiend ik dit onderwerp vind, hoe herkenbaar bij mijzelf en hoe dit ook bij honden van invloed is. Het geeft mooie inzichten en bewustwording om mee verder te gaan.

Dit boekverslag is geschreven door Maaike Bakker, deelnemer aan de opleiding Trainingsvrij opvoeden en Holistisch werken module 2.